Yaşam Boyu Kariyer Danışmanlığı Nedir?

Kariyer danışmanlığı 21.yüzyılın en fazla ihtiyaç duyulacak alanlarından bir tanesidir. Yaşam boyu kariyer danışmanlığı genel itibarıyla bakıldığında anne karnına düştüğümüz andan itibaren başlamaktadır. Anne karnından itibaren başlayan bu süreç bireyin ölümüne kadar devam etmektedir. Kariyer kelime anlamı olarak Latince’de ‘koşmak’ fiilinden gelmektedir. Bilindiği gibi Türkçedeki ‘kariyer’ kelimesi yabancı bir kelime olarak dilimize geçmiş durumdadır.

Kariyer anlamında kavram değerlendirildiğinde, anne ve babanın yedi göbek gelecek şekilde bütün genetik altyapısının taşındığı bir yapıyı anlattığı söylenebilir. Bunun daha da ilerisi bulunmaktadır. Anne ve babadan aldığımız bütün genetik faktörlerin bireyin oluşumunda ve gelişiminde etkisinin olduğu görülmektedir. Anne ve babadan alınan genetik faktörler sonucunda bireyin fiziksel yapısı oluşmaktadır. Bu süreç içerisinde anne karnında müthiş bir mucize gerçekleşmektedir. Bir kan pıhtısından mükemmel bir varlık ortaya çıkmaktadır.

Yaşam Boyu Kariyer Danışmanlığı Neden Önemli?

Bireyin gelişiminde yaşam boyu kariyer danışmanlığı oldukça önemlidir. Birey anne karnından dünyaya geldiğinde, her 7 yılda bir değişim geçirmektedir. Yani 9 ay anne karnında geçtikten sonra, 6 yıl 3 aylık süre boyunca çocuğun fiziksel anlamda ciddi bir gelişim gösterdiği bir süreç ortaya çıkmaktadır. Doğumdan itibaren 7 yıllık döneme bebeklik ve çocukluk dönemi demekteyiz. 7 yıllık zaman dilimi sonrasına denk gelen dönem de çocukların ilkokula başlama zamanları olmaktadır. Çocuklar artık 13 yaşına geldiklerinde ise artık ergenlik dönemine girmektedirler.

Bu dönem gelişim anlamında bireyin hayatındaki ikinci önemli dönem olmaktadır. Ergenlik dönemi başlangıcı, çocukların ortaokul eğitim dönemlerine rastlamaktadır. Çocukların 14 yaşından 21 yaşına kadar geçirdikleri süre 'ergenlik çağı' olarak isimlendirilmektedir. Amerika’da gençlere verilen bazı haklar için gelişim dönemleri dikkate alınmaktadır. Örneğin, Amerika’da alkol kullanma yaşı, bireyin karar mekanizmasının geliştiği yaş olan 21 sonrası olarak uygulanmaktadır. 21 yaştan sonra bir 7 yıl daha eklemekteyiz. Bu durumda birey 28 yaşına geldiğinde 'genç yetişkin' dönemine girmiş olmaktadır.

Gelişim Evreleri Bize Ne Anlatmaktadır?

Yaşam boyu kariyer danışmanlığı için gelişim evrelerine denk gelen yaş aralıkları önemlidir. 28 yaşına gelen birey artık genç yetişkin olarak 35 yaşına kadar süren bir evreye girmektedir. Aslında bu anlamda Cahit Sıtkı Tarancı’nın şiiri de hatırlanmaktadır. 35 yaşında yolun yarısı olduğu söylense de artık bu yaşın daha da ileri atıldığını söylememiz gerekmektedir. 35 yaşa bir 7 yaş eklediğimizde yeni dönem yaşı olarak '42' yaşına ulaşmaktayız. Yani son durumda yolun yarısı olarak tabir edilen yaşın artık 42 yaş olduğunu görmekteyiz. Normal şartlarda bireyin 42 yaşından sonra emeklilik yaşına kadar geçen sürecine ‘orta yaş’ dönemi denmektedir.

Emeklilik ile beraber de yaşlılık dönemi başlamaktadır. Bu şekilde 7 yılda bir değişen dönem sonunda 84 yaş ve sonrası ‘geç yaşlılık’ olarak ifade edilmektedir. Bugün Türkiye’nin DNA’sı incelendiğinde –pandemi öncesinde yayımlanan bir rapor göz önüne alınmakta- Türkiye’de 2000 öncesinde yaşayanların 100 ve 105 yaşına kadar ömre sahip olacakları belirtilmiştir. 2000 sonrası doğacak olanların ise 115 yaşına kadar ömür sürelerini artırabileceklerini iddia edilmiştir.

Yaşam Boyu Kariyer Danışmanlığı ve Kariyer Gelişimi Nasıl Olmalı?

Bireylerin kariyer gelişimleri hiç durmadan devam etmektedir. Yaşam boyu kariyer danışmanlığı yaşam sonuna kadar devam eden bir kariyer sürecini yönetmeyi sağlamaktadır. Kariyer kavramı aslında oldukça geniş bir tanım olmaktadır. Çünkü yaşamla son bulan hayat, insan inancına göre yaşamdan sonra da devam edebilir. Örneğin; Cennet ve Cehennem kavramlarına inanan bir birey için de yaşam sonrası kariyerin bir anlamda devam ettiği söylenebilir. Kariyer bu şekilde yaşam boyu ve hatta sonrasında gerçekleşen bir süreci kapsamaktadır. Yaşam boyu kariyer, yaşam boyu öğrenme kavramına kendi içerisinde yer vermektedir.

Yaşam dönemi içerisinde bireylerin zamansal ve mekânsal anlamda bir akışları bulunmaktadır. Her canlının kendine ait bir yaşam döngüsü vardır. Canlıların yaşadıkları süreler birbirlerine göre değişebilmektedir. Yaşam süresi bir kelebek için farklı olurken bir papağan için de farklıdır. İnsanların sahip oldukları farklı yaşam süreleri boyunca kariyer gelişimleri bilinçli bir şekilde değerlendirilmelidir. İnsan için kariyer süreci değerlendirildiğinde, en önemli ajandalardan biri ilişki yönetimi olmaktadır. Bireyin çevresi ile kurduğu ilişkiler son derece önemlidir.

İnsanlar sahip oldukları bazı imkanları kariyer gelişiminde dikkate alabilmektedir. Örneğin fiziksel olarak uzun boylu bireyin basketbolcu olması fiziksel imkana örnek olarak verilebilir. Bunun dışında maddi imkanlara sahip olan bireylerin de kariyer gelişimlerini farklı bir şekilde yönlendirebildikleri de görülmektedir. Bu süreçte bireyler için önemli olan diğer bir unsur da karakter gelişimidir. Bilindiği gibi insan karakteri bir anda ortaya çıkan ya da oluşan bir şey değildir.

Karakter Gelişimi Neden Önemlidir?

İnsanların sahip oldukları karakter ve kişilik, süreç içerisinde gelişmektedir. Yaşam boyu kariyer danışmanlığı insanın tüm gelişim süreçlerine odaklanmaktadır. Karakter ve kişilik gelişimi her dönem için dinamik bir halde bulunmaktadır. Yani bebeklik dönemimiz bir karakter gelişim dönemi olduğu gibi diğer tüm gelişim süreçlerimizin de karakter gelişim süreçleri vardır.

İnsan hayatında yaşanan travmalar sonucunda karaktere ait olan değerlerde değişmeler meydana gelebilmektedir. İnsan hayatında kurumlarla olan ilişkiler de önemli bir yere sahiptir. Yaşam süresince okullarla, hastanelerle, devlet daireleriyle vb. olan ilişkiler de meydana gelmektedir.

Sonraki süreç içerisinde meslek kavramı ön plana çıkmaktadır. Meslek sürecinden sonra kişisel gelişim kavramı da insan hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Bireyin kariyeri anlamında en önemli unsurlardan bir tanesi 'tanınırlık' olmaktadır. Bu tanınırlık, bireyin çocukluk döneminde de yer almaktadır. Örneğin; 'akıllı çocuk', 'uslu bebek', 'yaramaz çocuk' gibi ifadeler tanınırlığı ortaya koymaktadır. 'Huysuz yaşlı' ya da 'inatçı keçi' gibi kavramlar diğer örnekler olarak verilebilir.

İnsanoğlu bir akış içerisinde yer almaktadır. Bu akış içerisinde birey yaşarken; sahip olduğu becerilerini, ihtisaslaşmalarını, ilgi alanlarını ve değerlerini bulup çıkarmaktadır. Bu anlamda bireyin yaşamını bir hamur gibi düşünürsek her yaşamın özel olduğunu görmekteyiz. Anne karnından çıkan çocuk 0-7 yaş arasında ekmeğin hamuruna benzetilebilir. İçerik açısından 'cevizli ekmek mi', 'kepekli ekmek mi' ya da nasıl bir ekmek olacağı gelişim süreçleriyle yakından ilişkili olmaktadır. Fiziksel altyapının oluştuğu en önemli dönem 0-7 yaş olduğu için bu dönem hayati bir öneme sahiptir.

Gelişim Süreçleri Nasıl Yaşanmaktadır?

Yaşam boyu kariyer danışmanlığı için önemli olan gelişim evreleri, anne karnından dünyaya ulaşan çocukta hemen başlamaktadır. 0-3 yaş dönemi bağlılık ve bağımlılık anlamında önemli olan bir dönemdir. Genel olarak 0-7 yaş arası dönemini ekmeğin hamurunun oluştuğu dönem olarak ifade edebiliriz. Sonrasında ise 7 yaştan 14 yaşına kadarki dönemde ekmeğe biçim verilmektedir. Bundan sonraki dönem olan 14 ile 21 yaş arası ekmeğin fırına atıldığı dönem olmaktadır.

Ergenlik dönemi büyük çıkışların ve duygu yoğunluklarının yaşandığı dönemi yansıtmaktadır. Bu dönem, bireyin kendisine ait bir dünyayı kurmaya çalıştığı önemli bir dönemdir. Bireyler bu dönemde arkadaş çevrelerinden ciddi düzeyde etkilenmektedir. 21 yaş sonrası dönem mesleğin devreye girdiği dönemdir. İş arayan bir insanı dikkate alırken üzerinde durulan ilk konu, kişinin iş aramaması öncelikle meslek edinmesi gerektiği şeklinde olmaktadır.

Yaşam boyu kariyer danışmanlığı hakkında soru ve görüşleriniz için Doç. Dr. Gamze Sart’a form aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Güncel konularda hazırlanmış videolara ise Doç. Dr. Gamze Sart YouTube kanalından erişebilirsiniz. Yurt dışı kariyer anlamında destek almak için aba Academy ile görüşebilirsiniz.