Kariyer Yönetimi Hayatınızı Nasıl Etkiliyor?

En kısa tanımıyla kariyer; bulunulan meslekte ilerleme ve ihtisaslaşma olarak ifade edilir. Kişinin iş hayatı boyunca karşılaştığı farklı pozisyonların bütünü olarak da tanımlanır. Özellikle işletmelerin çoğu, bünyesinde bulunan çalışanları için kariyer yönetimi yaparlar. Bu kariyer süreci meslekte çalışanların bilgi birikimine, tecrübesine ve ilgi alanlarına göre belirlenir ve planlanır. Kurumlar, çalışanları için insan kaynakları aracılığıyla kariyer planlaması yaparlar ve sürece bu şekilde katkıda bulunurlar.

Kurumların çalışanları için yaptıkları planlamanın yanında bireylerinde kendileri için kariyer planlaması yapması gerekir. Çalışanların kariyer planları arasında iş hayatında başarı gösterme ve eksik olan eğitimlerini tamamlama yer almalıdır. Bu yönde çalışmaların yapılması kişinin kariyer planlaması için oldukça önemlidir. Bireyin iş yaşantısındaki aktivitelerinin ve sorumluluklarının artış göstermesinde kariyer planlaması yapılmalıdır. Ayrıca çalışanların tutum ve davranışlarının gelişmesinde de sürecin yönetimi son derece önem arz etmektedir.

Birey çalışma hayatına adım attıktan itibaren birçok gereksinimi karşılamak ve işinde ilerlemek için planlama yapmak zorundadır. Özellikle bireyin ihtiyaçlarını karşılamada, sosyal açıdan saygı görmede ve doyuma ulaşmada bu yönetim şeklinin benimsenmesi önemlidir. Kariyer yapma olgusunun en temel nedenleri arasında bireyin kendi isteklerini karşılama arzusu yatmaktadır. Kariyer planlaması yapmak her bir bireyin çalışma hayatındaki hiyerarşi içerisinde ilerlemesi için aranan bir durumdur.

Kariyer Yönetiminin Amaçları

Kariyer Yönetimi Nedir; bireyin meslek hayatı boyunca sahip olduğu yetiye ilişkin deneyimlerinin ortaya koyulduğu tutum ve davranışlar dizisidir. Bireyin çalıştığı seneler boyunca iş alanında ilerlemesi ve deneyim kazanması da bu kapsama girmektedir. Kişinin bu alanda kazanmış olduğu yetenek ve deneyimlerle ilerlemesi de sürece dahil edilmektedir. Ayrıca günümüz modern yönetimi içerisinde işletmelerin insan kaynaklarından faydalanmaktadır.

İnsan kaynakları kariyer yönetimi bünyesinde kariyer geliştirme programlarına yer verilmektedir. Bu kariyer geliştirme programları içerisinde organizasyonel etkinlikler ve çalışanın iş tatminin sağlanması için her türlü gelişim programları yer almaktadır. Yönetimin aşamaları; işe başlama, terfi etme ya da aynı işte farklı yere transfer olma bölümlerinden oluşur. İşe başlama aşamasında ilk görev ne yapmak istendiği ve hedeflere dair beklentiler belirtilir. Bu noktada bir form doldurulur ve kişinin görev tanımı belirlenir.

Tüm bu aşamalara ek olarak kişinin mesleğe başladıktan sonraki göstermiş olduğu performansı değerlendirmeye tabi tutulur. Çalışma hayatı boyunca kişiler kendilerini gözlemlemeli ve yeteneklerini artırmak için eksik olduklarını düşündükleri yetilerine eğilim göstermelidirler. Kurumsal kariyer yönetimi yapılan iş yerlerinde çalışanlar için bulunacakları görev alanları belirlenmektedir. Bu durum bireyin meslekteki başarısını ve motivasyonunu artıracaktır.

Kariyer Yönetimi ve Kariyer Planlama

İş hayatında bulunan çalışanların ihtiyaçlarını ve değerlerini karşılamada iş deneyimlerinden faydalanılması olayına kariyer planlama denilmektedir. Mesleki hayat boyunca karşılaşılan fırsatlar ile en uygun ilişki kurma yöntemidir. Kurulan en uygun ilişkinin amacı ise; sorunların çözümlenmesi ve karar alınmasıdır. Kariyer planlaması yapan kurumlarda çalışanların çoğu mutlu ve işlerinde de oldukça verimlidir. Bu süreç kendini işine adayan çalışanların artmasına katkı sağlamaktadır.

Kariyer planlaması ile hareket eden çalışanlarda geleceği tahmin edebilme, kendilerinin neyin beklediğini bilme duyguları gelişmiş bir şekilde görülür. Ayrıca bu kişilerin tutumları arasında amaç belirleme ve yüksek motivasyona sahip olma yetileri de gelişmişlik göstermektedir. Kariyer yönetimi kariyer planlamasından oluşmaktadır. Her iki durumda içi içe geçmiş bir pozisyonda yer alır. Kariyer planlaması kendi içerisinde süreçlere ayrılır;

• Kişi kendi bilgi ve becerilerini tanımalı ve ona göre mesleki hayatını çizmelidir,
• Kişi iş hayatındaki güçlü ve güçsüz yönlerini belirlemeli ve değerlendirmelidir,
• Mesleki alanda kariyerini içsel ve dışsal olarak ayrıma tabi tutarak ona göre hareket etmelidir,
• Kendine ve mesleğine yönelik hedefler belirlemelidir,
• Hedeflerini zaman zaman gözden geçirmeli ve ne kadar ilerleme ya da gerileme olduğunu saptamalıdır,
• Her dönem kariyer planlarını gözden geçirmeli ve dönem dönem kendine hedefler koymalıdır,
• Son olarak belirlediği kariyer planlarını uygulama safhasına sokmalıdır.

Modern Kariyer Yönetimi Süreçleri

Kişinin mesleki hayatında kendisini ve sosyal çevresini göz önünde bulundurarak kariyer amaçlarını belirleme safhasıdır. Kariyer yönetimi, bireyin kariyerindeki ilerlemeyi ele alan modern çağa uyum sağlayan bir süreç olduğu bilinmektedir. Bu yönetim süreci, ihtiyaçların belirlenmesi ve kariyer adına araştırmaların yapıldığı dönem olarak ifade edilmektedir. Aşama boyunca kişi modern çevresinde gelişen bilgileri bir araya getirerek süreç içerisindeki yerini belirler.

Kişi kendisinin farkında olduğunda kişisel değerleri ve inançları devreye girmektedir. Bununla beraber kişi, ihtiyaçları, amaçları, yetenekleri ve istekleri hakkında bir değerlendirme de bulunurken objektif olmaya özen göstermelidir. Sağlanan kariyer planlamaları sayesinde sürece bu alanlarda yön verilir. Kişinin modern çevresinin farkında olması ise; kişinin içinde bulunduğu mesleğin gereklerini yerine getirmesini ifade etmektedir. Ayrıca var olan iş olanaklarının tanınması da bu süreç içerisinde yer almaktadır. Kariyer yönetimi süreçleri denilince;

• İnsan kaynaklarının yapmış olduğu planlamalar sayesinde sistem sağlam temellere dayandırılır,
• Kariyer planlamasıyla sürecin yönleri ve yöntemleri belirlenir,
• Kariyer bilgisinin artırılmasında işlerin duyurulması gerekir,
• Çalışanların iş hayatındaki performansları değerlendirmeye tabi tutulur,
• Özellikle işe yeni başlayanlar için kariyer danışmanlığı yapılmalıdır,
• İşte bulunanlar için deneyimlerinin daha da artırılması gerekir,
• Eğitim programlarının düzenlenmesine gereken katkıları sağlar.

Kariyer Planlamasına İlişkin İlkeler

Kariyer yönetimi ilkeleri, başta kendi kendini değerlendirme olmak üzere hedef belirleme noktasında performans yönetimi ile yakından ilgilidir. Yeni işe başlayanların patronları tarafında değerlendirmeye tabi tutulması ve yeni işe başlayanların eğitim programlarına katılmasını sağlamakta bu sürecin amaçları içerisinde yer alır. İş hayatında kademe ilerlemesinin yaşanması ve kariyer yaptıkları iş alanında gerekli eğitimlerin alınması için performans yönetimi yol gösterici olmaktadır. İş hayatında yapılan transferlerde alınan kararların değerlendirmesi bu aşama bünyesinde yer almaktadır.

Sistematik kariyer planlaması yapılmayan işletmelerde terfi, tayin ve transfer gibi işlemlerin yürütülmesi için kariyer planlaması sonuçları göz önünde bulundurulur. Özellikle her çalışan bulunduğu pozisyonda ilerlemek ve yükselmek ister. Fakat mesleki anlamda ilerlemek sanıldığının aksine kolay değildir. Kariyer yönetimi, bireylerin iş hayatları boyunca yaptıkları planları içermektedir. İnsan kaynaklarının sunmuş olduğu ayrıcalıklar sayesinde firma içindeki çalışanların motivasyonlarında artış olmaktadır.

Çalışanın iş hayatı içerisinde bulunduğu mevcut konumun farkında olarak, bir sonraki adımın ne olduğunu bilmesi sürecin katkılarındandır. Mesleki geleceğin öngörülmesi ile birey kendisini ve mesleki hayatını geleceğe hazırlamaktadır. Kariyer geliştirme sistemi olarak tanımlanan süreç iki aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar; çalışanın iş hayatında yapması gerekenleri ve iş kollarının mesleki anlamda neler yapması gerektiğine değinmektedir.

Çalışanın İş Hayatında Yapması Gerekenler

Kariyer yönetimi planlamasında çalışanında üzerine düşen belli başlı faaliyetler bulunmaktadır. Kişi bireysel değerlendirmeye giderek kendi sürecini bir bütün olarak gözden geçirmelidir. Ayrıca iş hayatındaki eksik yönlerini, yeteneklerini göz önünde bulundurarak bilgi ve becerilerini değerlendirmeye tabi tutmalıdır. Kariyer değerlendirmesi yaparak firma içinde ve dışında ulaşabileceği kariyer olanakları değerlendirilir.

Kişinin bireysel özellikleri ile kariyer olanakları harmanlandırılarak bir bütün olarak düşünülür. Kişinin sahip olduğu karakter özellikleri göz önünde bulundurularak kariyer olanakları arasında köprü kurulur. Zaman içerisinde bireysel ihtiyaçlar belirlenir ve hedefler o doğrultuda ilerletilir. Kişi mesleki hayatı boyunca amaçladığı kariyer planlarına ulaşmak için uygun hedeflerin oluşturulması sürecidir. Hedeflerin uygulanma alanı doğrultusunda planlanan kariyer olanakları uygulamalı olarak gerçekleştirilmelidir.

Şirketlerin İş Hayatında Yapması Gerekenler

Kurumsal kariyer yönetimi değerlendirmesi yapılarak kurumun sahip olduğu insan kaynakları gözden geçirilir. Kurumsal değerlendirme insan kaynaklarının uygulanması için başlangıç olarak kabul edilir. Kişilerin iş hayatlarındaki yükselmeyi ve şartlarının iyileşmesini sağlayan alan kariyer olanaklarının belirlenmesi olarak bilinir. İnsan kaynaklarının bir diğer etkili olduğu alan ise, çalışanlara kariyer danışmanlığı yapmasıdır.

Kariyer süreci içerisinde olan çalışanın gerek kendisi gerek iş hayatıyla ilgili işlemleri bilmesi gerekir. Bu işlemler, çalışanın terfi etmesi ya da başka bir alana transferi şeklinde gerçekleşebilir. Tüm bu aşamaların sonucunda kariyer olanaklarına yönelik eğitimlerin verilmesi kariyer planlamasında oldukça önemlidir. Performansı değerlendirilen çalışanın değerlendirmenin sonucuna bakılarak gelişiminin tamamlanması bu eğitim içerisinde yer almaktadır. Ayrıca çalışanlarda iş tatmini oluşturmak içinde eğitim programları düzenlenmektedir.

Planlamada Önemli Hususlar Nelerdir?

Kariyer yönetimi özellikle hiyerarşinin olduğu çalışma alanlarında daha kolay uygulanma alanı bulmaktadır. Kariyer planlaması yapılırken de ast-üst ilişkisi göz önünde bulundurulur. Kariyer planlaması yapılırken belli başlı unsurlar süreci yürütmektedir. Kişinin sahip olduğu yetenekler, işte göstermiş olduğu başarı-başarısızlık ve sergilemiş olduğu performans düzeyi kariyer sürecini önemli ölçüde etkilemektedir.

Çalışanlar arasında performansın belirlenmesi tarafsızlıkla yapılmalıdır. Planlamanın amacı örgütün gelecekteki performansının ne olacağını saptamak olmalıdır. Bunun için kariyer planlamaları mümkün olduğunca standart formlarda hazırlanmalıdır. Tüm bu ilerlemelere bağlı kalınırsa kariyer planlamada belli bir disiplin sistemi oluşturulmuş olur. Kariyer idaresi için bu disiplin kuralının oluşturulması iş hayatına önemli katkılar sağlayacaktır.

Mesleki hayata ilk adımı atan çalışanlar için kariyer planlaması öncelikle kişilerin hayattan ne beklediği ile ilgilenmektedir. Bununla beraber iş hayatına yönelik neler yapmak istedikleri de sürece dahil olarak ilerlemektedir. Bu süreçte sorumluluğun büyük bir bölümü çalışan bireylerin üzerinde toplanmaktadır. Firmalardaki sorumluluk bireylere oranla nispeten daha azdır. Çünkü örgütler işe yeni başlayan çalışanlardan işe yönelik ya da kendilerine yönelik geri bildirim aldıkça ömürlerini ona göre belirlemektedir. Örgüt kariyer yönetimi yaparak yeni başlayanlar için kariyer planlaması yapacaktır.

Kariyer Yönetimi İçin Gerekli Olan Süreler Nelerdir?

Kariyer anlamında stratejik yetenek yönetimi yapılacaksa, bu planlamalar kısa süreli olmalıdır. Ayrıca yetenek yönetimi için yapılan kısa vadeli planlamalar, dönemsel olarak gözden geçirilmelidir. Duruma göre gerekli anlarda planlarda değişiklikler yapılabilir. Ciddi anlamda önemli projelerde yer alan bireyler, planlarını daha uzun bir döneme yayabilirler. Bu hususa örnek verecek olursak; planlama süreleri en az 3 aylık bir zaman diliminden oluşmalıdır. Daha önce belirlenmiş olan 3 aylık sürenin tamamlanmasından sonra da yeni bir plan yapılmalıdır.

Başarılı çalışmalara ilişkin verilere göz atıldığında; bu çalışmalara dair planlamaların 3 ay ile 24 aylık sürelere dayandıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra; uzun vadeli planlar arasında 6 yıllık uzun vadeli planlar da yer almaktadır. Bu uzun dönemli planların çok başarılı sonuçlar sağladıkları gözlemlenmiştir. Uzun dönemde başarıyı hedefleyen oluşumlar kendilerine yönelik plan sistemi kurmalıdırlar. Çünkü geleceğin belirsizliği altında plansız hareket etmek, hedeften iyice uzaklaşmaya neden olabilmektedir. Geleceğin sahip olduğu bu belirsizlik, ancak tahminler yapmamıza olanak tanımaktadır. Eğer yapılan tahminler ve bunun sonuçlarına dayalı olarak hazırlanan planlar birbiri ile örtüşmediğinde planların yenilenmesi gerekmektedir. Çünkü planların doğasında esnek olmak yatar. Yani gerekli olduğunda bu planların değiştirilmesi doğru olandır.

Kariyer yönetimi hakkında soru ve görüşleriniz için Doç. Dr. Gamze Sart’a form aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Güncel konularda özenle hazırlanan videolara da Doç. Dr. Gamze Sart YouTube kanalından erişebilirsiniz.