Fikri Mülkiyet Hakları Nelerdir?

Fikri mülkiyet hakları; telif hakları ve sınai mülkiyet hakları olarak 2’ye ayrılmaktadır. Telif hakları fikri mülkiyet olarak da tanımlanmaktadır. Telif hakları daha çok kendini edebiyat, sanat, mimari gibi eserler üzerinden göstermektedir. Telif haklarını 4 alt başlıkta toplamak mümkündür. Bunlar; müzik eserleri, güzel sanatlar, edebi eserler ve sinema eserleri olarak ifade edilmektedirler. Bu hakların hepsi şahsa ait olup üçüncü kişiler tarafından kullanılması ya da izinsiz elde edilmesi kanuna aykırılık teşkil etmektedir.

Sınai mülkiyet hakları ise; sanayide ve tarımdaki buluşlar, tasarım çalışmaları, patent ve marka haklarını da kapsayan kavramdır. Fikri mülkiyet hakları içerisinde bulunan sınai mülkiyet hakkı aynı zamanda özellikle ticaret alanında üretilen ürünlerin üretici firma tarafından kendi adlarına tescil edilmesini sağlamaktadır. Bu sayede üretici firmalar ürettikleri malları ya da ürünleri satma hakkına belirli bir süreyle sahip olabilmektedir.

Fikri Mülkiyet Hakları ve Bazı Temel Tanımlar

Marka: Belli bir malın ya da belli bir hizmetin kişilerce veya işletmeler tarafından üretildiğini yahut sunulduğunu göstermektedir. Genel kabul gören durum marka için koruma süresi sınırsızdır. Ancak bazı durumlarda süreyle sınırlandırılabilmektedir.

Patent: Fikri mülkiyet hakları içerisinde bulunan kavramların en önemlilerindendir. Olan bir işin daha iyi olmasını sağlamak amacıyla yapılan ya da meydana gelen problemlere olumlu sonuçlar sağlayan süreç olarak ifade edilmektedir. Sadece buluş sahibine ait olan bir haktır. Patent için verilen süre ise 20 yıl olarak belirlenmiştir.

Tasarım: Endüstride ya da güzel sanatlar alanında üretilen nesnelerin estetik özelliklerini öne çıkaran bölümdür. Tescil süresinin ömrü yaklaşık 25 yıldır.

Telif: Özellikle edebi eserler üzerinde kendini gösteren bu hak eser yazarlarına yönelik olmaktadır.

Coğrafya İlişkisi: Belli bir coğrafi bölgeye ait olan ve coğrafyadan kaynaklı olarak kendinde bulunan nitelikleri ifade etmektedir.

Ticari Bilgi: Erişme kolaylığı olmayan ve gizli olması sebebiyle ticari değeri yüksek olan belgelerin veya bilgilerin yasal yollarla kontrol altına alınmasıdır.

İş Dünyasında Fikri Mülkiyet

Bilgi ağırlıklı çalışmanın hız kazandığı iş dünyasında fikri haklar, iş yönetiminde alınan kararların değerlendirilmesini sağlamaktadır. Piyasaya sunulan her bir ürünün temelinde insan yaratıcılığı yatmaktadır. Sunulan markalar ve yeni buluşlar iş hayatında çalışan bireyler tarafından her gün pazara sunulmaktadır. Ortaya konulan yeni bir buluş ya da yapılan bir tasarım, firma tarafından koruma altına alınmadığı takdirde diğer firmalara kaptırma riski ile karşı karşıya kalabilmektedir. Buluşu ya da tasarımı ilk olarak ortaya atan firma bu haklarından yararlanamaz. Bu nedenden ötürü buluşunu ortaya koyan firma fikri mülkiyet hakları sayesinde kendilerini garantiye alabilmektedir.

Benzer konular hakkında fikir sahibi olmak için Doç. Dr. Gamze Sart'ın Youtube kanalına abone olabilirsiniz. Ayrıca Doç. Dr. Gamze Sart'ın sosyal medya hesaplarını takip edebilirsiniz.